สันติภาพต้องอาศัยการรู้จักผู้อื่น การฟัง และความยืดหยุ่นทางสติปัญญา (peace requires knowing others, listening and intellectual flexibility)

     เมื่อวันอาทิตย์ที่ 4 กุมภาพันธ์ 2024 พระสันตะปาปาฟรังซิสทรงปราศรัยถึงผู้เข้าร่วมการประชุมนานาชาติ ครั้งที่ 4 ของแพลตฟอร์มการวิจัยมหาวิทยาลัยเกี่ยวกับศาสนาอิสลาม ซึ่งจัดขึ้นที่กรุงอาบูดาบี สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ งานดังกล่าวถือเป็นวันครบรอบปีที่ 5 ของการลงนามในปฏิญญาร่วมว่าด้วยภราดรภาพมนุษย์เพื่อสันติภาพโลกและการอยู่ร่วมกัน เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2019 การไม่รู้และไม่ฟังผู้อื่น และการขาดความยืดหยุ่นทางสติปัญญาคือ "สาเหตุ" สามประการของสงครามและความอยุติธรรมที่ "ทำลายภราดรภาพของมนุษย์"และต้องระบุให้ชัดเจนว่ามนุษยชาติจะต้องค้นหา "ปัญญาและสันติภาพ" หรือไม่

     พระสันตะปาปาฟรังซิสยืนยันจุดยืนนี้อย่างแข็งขันในข้อความที่พระองค์ตรัส ถึงผู้เข้าร่วมการประชุมใหญ่ ครั้งที่ 4 ของเวทีการวิจัยของมหาวิทยาลัยเกี่ยวกับศาสนาอิสลามในยุโรปและเลบานอน (the University Research Platform on Islam in Europe and Lebanon หรือ PLURIEL) ซึ่งเป็น ซึ่งจัดขึ้นที่กรุงอาบูดาบี สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ระหว่างวันที่ 4-7 กุมภาพันธ์ 2024 ภายใต้ หัวข้อ “อิสลามและภราดรภาพมนุษย์: ผลกระทบและอนาคตของปฏิญญาอาบูดาบีว่าด้วยการอยู่ร่วมกัน”

สภาการประชุม (The Congress)

     แพลตฟอร์มการศึกษานี้สร้างขึ้นในปี 2014 โดยสหพันธ์มหาวิทยาลัยคาทอลิกแห่งยุโรป (the Federation of European Catholic Universities หรือ FECU) เพื่อเป็นพื้นที่สำหรับนักวิชาการที่ทำงานเกี่ยวกับศาสนาอิสลามและการเสวนาระหว่างคริสตชนและมุสลิม เพื่อแบ่งปันงานวิจัยและแนวคิดของตน และเพื่อส่งเสริมการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างนักวิชาการและผู้มีบทบาททางสังคม การประชุมซึ่งต่อยอดมาจากการประชุมครั้งก่อน ๆ ที่จัดขึ้นในปี 2016, 2018 และ 2022 จัดขึ้นโดยความร่วมมือกับกระทรวงความอดทนและการอยู่ร่วมกันของสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ในโอกาสครบรอบ 5 ปีของปฏิญญาว่าด้วยภราดรภาพมนุษย์

     เพื่อสันติภาพโลกและการอยู่ร่วมกัน ลงนามโดยพระสันตะปาปาฟรานซิสและอิหม่ามใหญ่แห่งอัลอัซฮาร์ อะหมัด อัล-ไตเยบ (Grand Imam of Al-Azhar, Ahmad al-Tayyeb) เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2019 ระหว่างการเดินทางเผยแพร่ศาสนาไปยังประเทศสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ด้วยวิทยากรและประธานมากกว่า 57 คน จากมหาวิทยาลัยและสถาบันวิจัย 40 แห่งใน 4 ทวีป การประชุมนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อประเมินการรับเอกสารสำคัญนี้ และเพื่อสำรวจการเปลี่ยนแปลงที่จำเป็นในการส่งเสริมภราดรภาพมนุษย์ทั่วโลกในบริบททางสังคม การเมือง และเทววิทยา

ภราดรภาพของมนุษย์เผชิญกับความท้าทายจากความอยุติธรรมและสงคราม (Human fraternity facing challenges from injustices and wars)

     พระสันตะปาปาฟรังซิส “แสดงความยินดีอย่างอบอุ่น” แก่ผู้จัดงานสถานที่และหัวข้อที่ได้รับเลือก ในช่วงเวลาที่ภราดรภาพและการอยู่ร่วมกันทั่วโลกเผชิญกับความท้าทายจากความอยุติธรรมและสงคราม ซึ่งพระองค์ทรงย้ำว่า “มักจะเป็นความพ่ายแพ้ของมนุษยชาติ” นอกจากนี้ พระองค์ยังเน้นย้ำถึงความสำคัญของเอกสารอาบูดาบี ที่กลายเป็นหัวข้อของการวิจัย และการไตร่ตรองในสถาบันการศึกษา เพื่อส่งเสริมคนรุ่นใหม่ที่มุ่งมั่นในการสร้างสันติภาพ ความยุติธรรม และในการสนับสนุนสิทธิของคนที่ "เล็กน้อยที่สุด" ในสังคม

ความสำคัญของการศึกษาต่อการเสวนาและการพบปะกัน (The importance of education to dialogue and encounter)

     ข้อความดังกล่าวตั้งข้อสังเกตว่า สาเหตุหลักของความชั่วร้ายของสงครามคือ การขาดความรู้และความเข้าใจซึ่งกันและกัน และเน้นย้ำถึงความจำเป็นในการสร้างความไว้วางใจซึ่งกันและกัน และการเปลี่ยนแปลงการรับรู้เชิงลบของ “ผู้อื่นที่เป็นพี่น้องของเราในมนุษยชาติ” เพื่อเริ่มต้นกระบวนการสันติภาพที่เป็นที่ยอมรับสำหรับทุกอย่าง

     ดังนั้น ความสำคัญที่สำคัญของการศึกษา:“สันติภาพที่ปราศจากการศึกษาบนพื้นฐานของความเคารพและความเข้าใจของผู้อื่นไม่มีคุณค่า”พระสันตะปาปาฟรังซิสตรัสว่า ”ถ้าเราจะสร้างโลกอันเป็นที่ต้องการอย่างมากนี้ โดยที่เรานำการเสวนามาเป็นเส้นทาง ความร่วมมือซึ่งกันและกันเป็นจรรยาบรรณ ความเข้าใจซึ่งกันและกันเป็นวิธีการและมาตรฐาน ดังนั้น แนวทางที่จะปฏิบัติตามในปัจจุบันคือการศึกษาเพื่อการเสวนาและการเผชิญหน้า”

การรับฟัผู้อื่น (Listening to the other)

     พระสันตะปาปาฟรังซิสทรงเน้นย้ำถึงพลังของการฟังอีกฝ่าย และบทบาทของการเสวนาที่แท้จริงในการทำความเข้าใจมุมมองที่แตกต่างกัน ซึ่งตรงกันข้ามกับปัญญาประดิษฐ์ (artificial intelligence) แท้จริงแล้ว “การขาดการรับฟังคือ กับดักประการที่สองที่เป็นอันตรายต่อภราดรภาพ ในการโต้วาที เราต้องเรียนรู้ที่จะฟัง นั่นคือความเงียบและช้าลง ตรงกันข้ามกับทิศทางปัจจุบันของโลกที่วุ่นวายหลังสมัยใหม่ เต็มไปด้วยภาพและเสียง” “จะหลีกเลี่ยงความชั่วร้ายได้มากสักเพียงไรหากมีการฟัง ความเงียบ และคำพูดที่แท้จริงมากขึ้นในคราวเดียว ในครอบครัว ชุมชนการเมืองหรือศาสนา ภายในมหาวิทยาลัย และระหว่างผู้คนกับวัฒนธรรม!” “การสร้างพื้นที่เพื่อต้อนรับความคิดเห็นที่แตกต่างไม่ใช่เรื่องเสียเวลา แต่เป็นผลประโยชน์ในมนุษยชาติ”

ความต้องการความยืดหยุ่นทางปัญญา (Need for intellectual flexibility)

     ในทางกลับกัน ข้อความดังกล่าวยังคงดำเนินต่อไป การโต้วาทีบ่งบอกถึงการศึกษาเกี่ยวกับความยืดหยุ่นทางสติปัญญา โดยมีเป้าหมายเพื่อทำให้แต่ละบุคคลมีความยืดหยุ่น เปิดกว้าง และเป็นพี่น้องกัน พระสันตะปาปาฟรังซิสทรงตั้งข้อสังเกตว่า สติปัญญาแสวงหาสิ่งอื่น การเห็นคุณค่าของอดีต และมีส่วนร่วมในการสนทนากับปัจจุบัน โดยนึกถึงคำพูดของพระองค์เองในการประชุมสันติภาพนานาชาติที่จัดขึ้นที่เมืองอัลอัซฮาร์ กรุงไคโร เมื่อปี 2017

ความฝันที่จะอยู่เป็นพี่น้องกันอย่างสันติต้องไม่จำกัดอยู่เพียงคำพูด (The dream of fraternity in peace must not remain confined to words)

     เพื่อปิดสาส์นของพระองค์ พระสันตะปาปาฟรังซิสทรงเรียกร้องให้ผู้เข้าร่วมการประชุมอย่าปล่อยให้ “ความฝันของภราดรภาพในสันติสุขถูกจำกัดอยู่เพียงคำพูด” และทรงสนับสนุนพวกเขาให้เปิดรับการเสวนาอย่างเข้มข้น ปลูกฝังความยืดหยุ่น และการรับฟังโลก “จงอยากรู้อยากเห็น ปลูกฝังความยืดหยุ่น ฟังโลก อย่ากลัวโลกนี้ ฟังพี่น้องของคุณที่คุณไม่ได้เลือก แต่ผู้ที่พระเจ้าวางไว้ข้าง ๆ คุณ เพื่อให้คุณเรียนรู้ที่จะรัก”

หัวข้อที่จะหารือในอาบูดาบี (Themes to be discussed in Abu Dhabi)

     การประชุมระยะเวลาสี่วันจะกล่าวถึงประเด็นสำคัญ 3 หัวข้อที่สำรวจแง่มุมต่าง ๆ และความท้าทายที่มีอยู่ในการส่งเสริมภราดรภาพมนุษย์
1. หัวข้อทาง สังคมและกฎหมาย จะตรวจสอบประเด็นการเป็นพลเมืองโดยสมบูรณ์ในสังคม ที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรมและพหุศาสนา โดยเน้นไปที่การคุ้มครองทางกฎหมายของชนกลุ่มน้อยทางศาสนา จุดมุ่งหมายคือเพื่อประเมินแนวปฏิบัติที่ดี ตลอดจนความกังวลเกี่ยวกับเสรีภาพในการนับถือศาสนา และการยอมรับสิทธิของชนกลุ่มน้อย

2. หัวข้อที่สองคือ ภูมิศาสตร์การเมือง ซึ่งผู้เข้าร่วมจะตรวจสอบบทบาทของศาสนา และอุดมการณ์ในความขัดแย้งในปัจจุบัน โดยจะพยายามระบุตัวอย่างเชิงบวกของกระบวนการที่มุ่งต่อต้านลัทธิหัวรุนแรง และการไม่มีความอดทนทางศาสนา นอกจากนี้ ยังจะสำรวจว่ารัฐบาลและองค์กรระหว่างประเทศ สามารถมีส่วนร่วมกับนักแสดงทางศาสนา ในการส่งเสริมเป้าหมายร่วมกัน เช่น การพัฒนาที่ยั่งยืน สิทธิมนุษยชน และสันติภาพได้อย่างไร

3. สุดท้ายนี้ หัวข้อหลักทาง เทววิทยาและการเสวนา จะสำรวจการสะท้อนทางเทววิทยาที่ได้รับแจ้งจากเอกสารว่าด้วยภราดรภาพมนุษย์ โดยวิเคราะห์ว่าคริสตชนและมุสลิม กำลังทบทวนความเข้าใจเกี่ยวกับภราดรภาพและพันธกิจของตนใหม่ เพื่อตอบสนองต่ออุดมคติของภราดรภาพที่ครอบคลุมนี้อย่างไร

ภาพ: พระสันตะปาปาฟรังซิสและอิหม่ามใหญ่แห่งอัลอัซฮาร์ อาหมัด อัล-ไตเยบ (ซ้าย) ในระหว่างการเยือนสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2019 (ANSA)