พิธีศพของพระสันตะปาปาฟรังซิส 3 ขั้นตอนสำคัญ (Pope Francis' funeral rites to take place in 3 parts.)

     โดย ศาสตราจารย์กิตติคุณ โจแอนน์ เอ็ม. เพียร์ซ (Joanne M. Pierce) คณะศาสนศาสตร์วิทยาลัยกางเขนศักดิ์สิทธิ์ เมืองวูสเตอร์ รัฐแมสซาชูเซตส์ (Worcester, Massachusetts) พระสันตะปาปาฟรังซิสวัย 88 ปี มีสภาพร่างกายที่อ่อนแอและพระชนมายุมาก ในช่วงต้นปี 2015 พระองค์ทรงแสดงความปรารถนาที่จะได้รับการฝังพระศพในพระมหาวิหารพระนางมารีย์แห่งกรุงโรม ซึ่งเป็นวัดที่สร้างขึ้นในศตวรรษที่ 5 เพื่ออุทิศให้กับพระนางมารีย์ พระองค์ทรงมีความศรัทธาต่อพระนางมารีย์และพระมหาวิหารแห่งนี้เป็นอย่างมาก จนถึงขนาดว่า หลังจากการเสด็จเยือนต่างประเทศกว่า 100 ครั้ง พระองค์จะเสด็จมายังพระมหาวิหารแห่งนี้เพื่ออธิษฐานภาวนาและรำพึงภาวนา

     นับตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 ที่พระสันตะปาปาเคลเมนต์ที่ 9 ถูกฝังพระศพไว้ที่นั่น และไม่มีพระสันตะปาปาองค์ใดอีกเลยที่ถูกฝังพระศพไว้ที่นั่น ในศตวรรษก่อน ๆ งานพระศพของพระสันตะปาปาเป็นงานพิธีที่วิจิตรบรรจง เหมาะสมกับเจ้าชายในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา หรือบุคคลสำคัญอื่น ๆ ในโลก แต่ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา พิธีกรรมได้รับการปรับให้เรียบง่ายขึ้น ตามที่พระสันตะปาปาฟรังซิสได้ทรงสั่งการไว้ ขั้นตอนต่าง ๆ ตามพิธีกรรมจะต้องถูกปฏิบัติตามขั้นตอนดังนี้ คือ

ขั้นตอนที่หนึ่ง:การเตรียมพระศพ (First station: Preparation of the body)

     ขั้นตอนแรก หลังจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ยืนยันการสิ้นพระชนม์ของพระสันตะปาปาแล้ว (สำหรับพระสันตะปาปาฟรังซิสคือข้างเตียงบรรทมของพระองค์) จะทำการเคลื่อนย้ายพระศพของพระองค์ไปยังวัดน้อย โดยมีพระคาร์ดินัลผู้รักษาการพระสันตะปาปา (camerlengo) เป็นผู้จัดเตรียมพิธีพระศพ และได้รับมอบหมายให้บริหารนครรัฐวาติกันจนกว่าจะมีการเลือกตั้งพระสันตะปาปาองค์ใหม่ ปัจจุบันคือพระคาร์ดินัลเควิน โจเซฟ ฟาร์เรล (Cardinal Kevin Joseph Farrell) ชาวอเมริกันเชื้อสายไอริช ซึ่งได้รับการแต่งตั้งโดยพระสันตะปาปาฟรังซิสในปี 2019 อย่างที่เคยปฏิบัติสืบทอดต่อกันมาหลายศตวรรษ พระคาร์ดินัลผู้รักษาการพระสันตะปาปาจะ #เรียกชื่อพระสันตะปาปา ผู้ล่วงลับอย่างเป็นทางการ ด้วยชื่อเต็มที่ได้รับเมื่อพระองค์รับศีลล้างบาปเมื่อครั้งยังเป็นทารกว่า “จอร์จ มาริโอ เบร์โกกลิโอ” (Jorge Mario Bergoglio) มีเรื่องเล่าหรือตำนานที่ระบุว่าในช่วงเวลานี้ พระสันตะปาปายัง #ถูกเคาะที่หน้าผากสามครั้งด้วยค้อนเงินขนาดเล็ก อย่างไรก็ตาม ไม่มีหลักฐานที่เป็นเอกสารว่าการกระทำนี้ได้ถูกปฏิบัติจริงในศตวรรษก่อนเพื่อยืนยันการสิ้นพระชนม์ของพระสันตะปาปา
ตามธรรมประเพณีแล้ว

     พิธีกรรมโบราณอีกอย่างหนึ่งจะเกิดขึ้นหลังจากการประกาศการสิ้นพระชนม์ของพระสันตะปาปาก็คือ #การทำลายแหวนของพระสันตะปาปา พระสันตะปาปาแต่ละองค์จะสวมแหวนที่ถูกทำขึ้นเป็นพิเศษพร้อมแกะสลักรูปคนกำลังตกปลาจากเรือ ซึ่งย้อนกลับไปถึงพระวรสารของนักบุญมัทธิว ที่พระเยซูเจ้าทรงเรียกนักบุญเปโตรว่า “ชาวประมง” แหวนชาวประมงนี้ซึ่งสลักชื่อของพระสันตะปาปาองค์ปัจจุบันไว้เหนือรูปนั้น อาจใช้เป็นตราประทับบนเอกสารราชการได้ พระคาร์ดินัลผู้รักษาการฯ จะทำลายแหวนของพระสันตะปาปาฟรังซิสและทุบตราประทับด้วยค้อนหรือเครื่องมืออื่น ๆ เพื่อป้องกันไม่ให้บุคคลอื่นใช้แหวน
ที่ประทับของพระสันตะปาปาจะถูกล็อคโดยไม่อนุญาตให้ใครก็ตามเข้าไป ซึ่งโดยปกติแล้วมีวัตถุประสงค์เพื่อป้องกันการปล้นสะดม

ขั้นตอนที่สอง:การแต่งพระศพ (Second station: Viewing the body)

     พระสันตะปาปาผู้ล่วงลับจะสวมเสื้อหล่อสีขาวและกาสุลาสีแดง จากนั้นจะถูกบรรจุในโลงศพไม้ธรรมดา จากนั้นจะอัญเชิญไปยังพระมหาวิหารนักบุญเปโตร และเปิดโอกาสให้สาธารณชนเข้ามาเคารพพระศพเป็นเวลา 3 วัน พระสันตะปาปาจะถูกวางไว้ในโลงศพแบบเปิดโล่งในช่วงของการเปิดให้เคารพพระศพ เพื่อเน้นย้ำถึงบทบาทอันสุภาพถ่อมตนของพระสันตะปาปาในฐานะผู้อภิบาล ไม่ใช่ประมุขของรัฐ ธรรมประเพณีที่ปฏิบัติกันมาก่อนหน้านี้คือ การวางพระศพไว้บนแท่นยกสูงที่เรียกว่าแคตาฟัลก์ (Catafalque) ซึ่งได้ถูกใช้ในพิธีพระศพของพระสันตะปาปาเบเนดิกต์ที่ 16 ในปี 2022 (พระสันตะปาปาฟรังซิสได้ยกเลิกไป)

     พระสันตะปาปาเบเนดิกต์ที่ 16 ทรงเป็นพระสันตะปาปาพระองค์สุดท้ายที่ฝังพระศพในโลงศพสามโลงตามประเพณีซึ่งทำด้วยไม้สน ตะกั่ว และไม้โอ๊ก โลงศพสองโลงจะถูกบรรจุเอกสารเฉพาะเกี่ยวกับพระสมณสมัยของพระสันตะปาปา โลงศพแรกตามธรรมประเพณีจะบรรจุถุงเหรียญสามถุง คือ เหรียญทองคำ เหรียญเงิน และเหรียญทองแดง แต่ละถุงแสดงให้เห็นถึงแต่ละปีแห่งพระสมณสมัยของพระสันตะปาปา ในการฝังพระศพของพระสันตะปาปาฟรังซิส หลังจากการเปิดให้สาธารณชนเข้ามาเคารพพระศพแล้ว จะมีการ #ปูผ้าขาวธรรมดาปิดพระพักตร์ ของพระสันตะปาปาขณะที่พระองค์นอนอยู่ในโลงศพไม้โอ๊ก ซึ่งเป็นส่วนที่ต่อเนื่องมาจากพิธีพระศพของพระสันตะปาปา แต่ครั้งนี้จะเป็นครั้งแรกที่ใช้โลงศพเพียงโลงเดียว ซึ่งน่าจะบรรจุเอกสารที่บรรยายถึงพระพระสมณสมัยของพระองค์และถุงเงินเหรียญจากพระสมณสมัยของพระองค์ด้วย

     พิธีบูชาขอบพระคุณระลึกถึงผู้ล่วงลับจะจัดขึ้นในพระมหาวิหารนักบุญเปโตร เนื่องจากอากาศหนาวเย็นในช่วงปลายฤดูหนาวยังคงอยู่ และอาจจะมีบรรดาสัตบุรุษจำนวนมากมารวมตัวกันที่ลานด้านนอก บทเทศน์จะสะท้อนถึงชีวิตและจิตวิญญาณของพระสันตะปาปาผู้ล่วงลับ พระสันตะปาปาฟรังซิสเองก็เคยเทศน์ในงานพระศพของอดีตพระสันตะปาปาเบเนดิกต์ที่ 16 และพระสันตะปาปาเบเนดิกต์ที่ 16 ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งพระคาร์ดินัลโจเซฟ รัทซิงเกอร์ ก็เคยเทศน์ในงานพระศพของพระสันตปาปายอห์นปอลที่ 2 เมื่อพระคาร์ดินัลรัทซิงเกอร์ดำรงตำแหน่งผู้นำ หรือคณบดีของเจ้าหน้าที่อาวุโสของพระศาสนจักรทั้งหมด

     ซึ่งเรียกว่า “คณะพระคาร์ดินัล” หัวหน้าคณะพระคาร์ดินัลองค์ปัจจุบันคือ พระคาร์ดินัลโจวานนี บัตติสตา เร (Cardinal Giovanni Battista Re) วัย 91 ปี และยังไม่ชัดเจนว่าท่านจะสามารถสืบสานประเพณีนี้ต่อไปได้หรือไม่เนื่องจากอายุมากแล้ว พิธีบูชาขอบพระคุณจะยังคงจัดขึ้นเพื่อระลึกถึงพระสันตะปาปาฟรังซิสต่อไปอีก 9 วันหลังจากวันที่พระองค์สิ้นพระชนม์ ซึ่งเป็นช่วงที่เรียกว่านพวาร (Novedialis) พิธีกรรมนี้ได้รับแรงบันดาลใจจากประเพณีโรมันโบราณที่กำหนดช่วงเวลาไว้อาลัยให้สิ้นสุดในวันที่ 9 หลังจากการเสียชีวิต

ขั้นตอนที่สาม:การฝังพระศพ (Third station: Burial)

     ในอดีตพระสันตะปาปาถูกฝังไว้ในสถานที่ต่าง ๆ หลายแห่ง จนกระทั่งคริสตศาสนาได้รับการยอมรับอย่างถูกต้องตามกฎหมายของจักรวรรดิโรมันในช่วงต้นศตวรรษที่ 4 พระสันตะปาปาจะถูกฝังไว้ในสุสานใต้ดินซึ่งเป็นสถานที่ฝังพระศพที่ชานเมืองกรุงโรม  ภายหลัง พระสันตะปาปาอาจถูกฝังในสถานที่ต่าง ๆ หลายแห่ง เช่น พระมหาวิหารนักบุญยอห์นแห่งลาเตรัน ซึ่งเป็นอาสนวิหารอย่างเป็นทางการของกรุงโรม หรือในวัดอื่น ๆ ในกรุงโรม และบริเวณโดยรอบ มีเพียงพระสันตะปาปาไม่กี่พระองค์ที่ถูกฝังไว้ในฝรั่งเศสในช่วงศตวรรษที่ 14 เมื่อพระสันตะปาปาทรงย้ายที่ประทับไปที่ชายแดนฝรั่งเศสด้วยเหตุผลทางการเมืองในขณะนั้น พระสันตะปาปาส่วนใหญ่ถูกฝังไว้ในชั้นใต้ดินของพระมหาวิหารนักบุญเปโตร นครรัฐวาติกัน และนับตั้งแต่ที่พระสันตะปาปาเลโอที่ 13 ได้ถูกฝังพระศพไว้ที่พระมหาวิหารนักบุญยอห์นแห่งลาเตรันในปี 1903

     พระสันตะปาปาทุกพระองค์ก็ถูกฝังไว้ในชั้นใต้ดินของพระมหาวิหารนักบุญเปโตรมาโดยตลอด อย่างไรก็ตาม ตามพระประสงค์ของพระสันตะปาปาฟรังซิส อาจจะมีขบวนแห่จากนครรัฐวาติกันไปยังพระมหาวิหารพระนางมารีย์แห่งกรุงโรม ซึ่งรวมถึงรถบรรทุกพระศพและรถยนต์ที่บรรทุกผู้ที่จะเข้าร่วมพิธีส่วนตัวนี้ด้วยหลังจากสวดภาวนาครั้งสุดท้ายและพรมน้ำเสกแล้ว โลงศพจะถูกวางไว้ที่ตำแหน่งสุดท้ายภายในพระมหาวิหารพระนางมารีย์แห่งกรุงโรม ต่อมาจึงจะเปิดให้ประชาชนสวดภาวนาและแสดงความเคารพได้ หลังจากเดินทางจากกรุงโรมเพื่อไปเยี่ยมชุมชนคริสตชนคาทอลิกในประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก และอีกหลายครั้งที่พระองค์เสด็จมาที่พระมหาวิหารพระนางมารีย์แห่งกรุงโรมเพื่อสวดภาวนาและรำพึงภาวนา ดูเหมือนว่า สถานที่แห่งนี้จะเป็นสถานที่เหมาะสมที่สุด ของการสิ้นสุดการเดินทางแห่งชีวิตของพระองค์ในโลกนี้ พระสันตะปาปาฟรังซิสจะเดินทางมาที่พระมหาวิหารที่ท่านรักมากทีสุดเป็นครั้งสุดท้ายเพื่อฝังร่างของท่านไว้ที่นี่ชั่วนิรันดร