|
๕๔. การดำรงชีวิตแบบใหม่ ๆ
๑.
สภาพชีวิตของมนุษย์สมัยนี้ ถ้ากล่าวในด้านสังคมและวัฒนธรรม ก็นับว่าได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างมากมาย จนเราอาจกล่าวได้ว่า เป็นยุคใหม่ในประวัติศาสตร์ของมนุษย์ ดังนั้นจึงเกิดช่องทางใหม่ ๆ สำหรับส่งเสริมและแพร่วัฒนธรรม ช่องทางเหล่านี้เกิดขึ้นเพราะการเติบใหญ่ขยายตัวของวิชาความรู้เกี่ยวกับธรรมชาติ มนุษย์และสังคมเพราะความเจริญของวิทยาการต่าง ๆ กับเพราะความก้าวหน้าในการส่งเสริมและจัดเครื่องมือที่มนุษย์ใช้สื่อสารติดต่อกัน. ดังนี้ วัฒนธรรมในปัจจุบันจึงมีลักษณะดังต่อไปนี้คือ วิชาที่เรียกว่า วิชาถูกต้อง (exact science) ส่งเสริมวิจารณญาณเป็นอย่างมากทีเดียว การค้นคว้าในด้านจิตวิทยาในระยะหลัง ๆ นี้อธิบายกิจกรรมของมนุษย์ได้อย่างละเอียดลึกซึ้งยิ่งขึ้น วิชาประวัติศาสตร์กระตุ้นเราอย่างแรงให้ดูเหตุการณ์ในแง่เปลี่ยนแปลงและวิวัฒนาการ ขนบประเพณีและวิธีดำรงชีวิต ยิ่งวันยิ่งจะเป็นแบบเดียวกันขึ้น การจัดตั้งอุตสาหกรรม การจัดแต่งบ้านเมืองและเหตุอื่น ๆ ที่ส่งเสริมให้มนุษย์อยู่รวมกัน ทำให้เกิดวัฒนธรรมใหม่ ๆ ขึ้น (เรียกว่าวัฒนธรรมของมวลชน) วัฒนธรรมแบบใหม่ ๆ นี้ก็ทำให้เกิดวิธีคิด วิธีปฏิบัติกับวิธีใช้เวลาใหม่ ๆ ขึ้นอีก. ในขณะเดียว การที่ชาติต่าง ๆ กลุ่มสังคมต่าง. ๆ มีการแลกเปลี่ยนกันมากขึ้นนั้น ทำให้ทุกคนและแต่ละคนมองเห็นสิ่งดีงามของวัฒนธรรมต่าง ๆ อย่างกว้างขวางยิ่งขึ้น ดังนั้น จึงค่อย ๆ เปิดทางให้เกิดวัฒนธรรมแบบหนึ่ง เป็นแบบสากลแพร่หลายยิ่งขึ้น. วัฒนธรรมแบบนี้ส่งเสริมและแสดงให้เห็นเอกภาพของชาติมนุษย์ยิ่งขึ้น ตามส่วนที่เคารพลักษณะพิเศษของแต่ละวัฒนธรรม.
๕๕. มนุษย์เป็นผู้ให้กำเนิดวัฒนธรรม
๑.
ชายและหญิง ซึ่งไม่ว่าอยู่ในกลุ่มใดหรือชาติใด กับสำนึกว่าตนเป็นผู้ก่อและตั้งวัฒนธรรมในหมู่คณะของตนขึ้นนั้น มีจำนวนเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ. ทั่วโลกมีความสำนึกถึงความเป็นอิสระเสรีกับความรับผิดชอบมากยิ่งขึ้นทุกที เรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่งยวด สำหรับให้ชาติมนุษย์มีความสุขุมคัมภีรภาพทางฝ่ายจิตและทางศีลธรรม. เราจะเห็นเรื่องนี้ได้ชัดกว่าอีก ถ้าเราคิดถึงเรื่องต้องทำให้โลกเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันกับเรื่องเรามีหน้าที่รับผิดชอบ ต้องสร้างโลกที่ดีกว่านี้ขึ้นโดยให้ตั้งอยู่ในความจริงและยุติธรรม ฉะนั้น เราจึงเห็นว่าได้เกิดมีมนุษยนิยมแบบใหม่ขึ้นแล้ว. ตามมนุษยนิยมแบบใหม่นี้ มนุษย์ก่อนอื่นหมดคือผู้ที่มีความรับผิดชอบต่อพี่น้องของตนและต่อประวัติศาสตร์.
๕๖. ความยากลำบากกับหน้าที่
๑.
เมื่อเป็นเช่นนี้ จึงไม่น่าแปลกใจที่มนุษย์ซึ่งรู้สึกมีความรับผิดชอบต่อความก้าวหน้าในทางวัฒนธรรม จะมีความหวังมากขึ้น แต่จะรู้สึกกระวนกระวายใจด้วย เมื่อเห็นว่ามีความขัดแย้งเป็นอันมาก ที่เขาจะต้องแก้.
๒.
จะต้องทำอย่างไร เพื่อให้การติดต่อทางวัฒนธรรมซึ่งมีบ่อยขึ้นและควรจะชักจูงหมู่คณะและชาติต่าง ๆ ให้มาเจรจากันอย่างแท้จริงและให้เกิดผลนั้น ไม่ทำให้ชีวิตของหมู่ประชาคมปั่นป่วน หรือบั่นทอนความปรีชาฉลาดของบรรพบุรุษ หรือเป็นอันตรายต่อลักษณะที่เป็นของแต่ละชาติโดยเฉพาะ?
๓.
จะส่งเสริมกำลังและการเติบขยายของวัฒนธรรมใหม่อย่างหนึ่งได้อย่างไร โดยมิให้ผิดต่อประเพณีนิยมต่าง ๆ ที่ได้รับตกทอดมา? ปัญหาเรื่องนี้เป็นปัญหาที่เร่งด่วนเป็นพิเศษ เมื่อวัฒนธรรมที่เกิดจากความก้าวหน้าอย่างใหญ่หลวงทางความรู้และวิชาการ ต้องประสานเข้ากับการอบรมที่อาศัยการศึกษาแบบคลัสสิกตามประเพณีนิยมต่าง ๆ.
๔.
เนื่องจากวิชาความรู้พิเศษแยกแขนงออกไปอย่างรวดเร็วและมากขึ้นเช่นนี้ จะทำสังเคราะห์ความรู้พิเศษเหล่านั้นที่จำเป็นต้องทำได้อย่างไร? และมนุษย์จะรักษาความสามารถที่จะเพิ่งพินิจและพิศวงยกย่องไว้ได้อย่างไรเพื่อให้ความสามารถนี้นำตนไปยังความปรีชาฉลาด.
๕. จะทำอย่างไรให้มนุษย์ทั้งหลายในโลกมีส่วนได้รับประโยชน์ของวัฒนธรรม ในเมื่อวัฒนธรรมของคนชั้นสูงยิ่งสูงและยิ่งยุ่งสลับซับซ้อนขึ้นทุกที?
๖.
ที่สุด จะรับว่า ความเป็นอิสระซึ่งวัฒนธรรมเรียกร้องสำหรับตนนั้นเป็นสิ่งที่ชอบได้อย่างไร ถ้าเราไม่มีความรักเพื่อนมนุษย์เพียงแบบประสาโลกและขัดสู่ต่อศาสนา?
๗.
ทุกวันนี้ วัฒนธรรมต้องเจริญก้าวหน้าในท่ามกลางความขัดแย้งเหล่านี้เอง ในลักษณะที่ทำให้บุคคลมนุษย์เจริญอย่างกลมกลืนกันและในลักษณะที่จะช่วยมนุษย์ให้ทำภาระหน้าที่ที่มนุษย์ทุกคนถูกเรียกมาให้ทำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบรรดาคริสตชนที่รวมอย่างฉันพี่น้องอยู่ในครอบครัวมนุษย์แต่ครอบครัวเดียว.
|
