พระสมณกฤษฎีกาว่าด้วยเรื่องบรรดาคริสตจักรคาทอลิกตะวันออก

อารัมบท
๑. พระศาสนจักรคาทอลิกยกย่องนับถือสถาบันต่าง ๆ จารีตประเพณี ประเพณีนิยม และระเบียบวินัยในการถือชีวิตคริสตชนของบรรดาคริสตจักรภาคตะวันออกเป็นอย่างสูง ด้วยว่าคริสตจักรเหล่านั้นซึ่งเลื่องชื่อลือนามเพราะความเก่าแก่โบราณน่าเคารพถือธรรมประเพณีซึ่งสืบจากบรรดาอัครธรรมฑูตมาทางบรรดาพระปิตาจารย์ และเป็นส่วนหนึ่งของมรดกของพระศาสนจักรสากลอันเป็นมรดกร่วมกันที่พระเป็นเจ้าทรงเผยให้รู้ สภาสังคายนา สากลนี้โดยที่มีความห่วงใยต่อบรรดา      คริสตจักรตะวันออกซึ่งเป็นพยานยืนยันประเพณีดังกล่าว จึงปรารถนาให้คริสตจักรเหล่านั้นเจริญรุ่งเรืองและปฏิบัติหน้าที่ที่ได้รับมอบด้วยความเข้มแข็งใหม่อย่างอัครธรรมฑูต เพราะฉะนั้น นอกจากหลักการที่เกี่ยวกับพระศาสนจักรสากลแล้ว สภาสังคายนา ยังตัดสินใจกำหนดหลักเกณฑ์บางประการไว้ ส่วนหลักเกณฑ์ที่เหลือนอกนั้นขอมอบไว้ในดุลยพินิจสอดส่องของบรรดาสมัชชาสังฆราชภาคตะวันออกกับพระสันตะสำนัก

บรรดาคริสตจักรหรือที่เรียกว่าจารีตต่าง ๆ

๒. พระศาสนจักร คาทอลิกซึ่งเป็นพระกายทิพย์ของพระคริสตเจ้านั้น ประกอบด้วยสัตบุรุษซึ่งรวมเป็นอันหนึ่งอันเดียวในพระจิตเจ้าโดยมีความเชื่ออย่างเดียวกัน รับศีลศักดิ์สิทธิ์อย่างเดียวกันและอยู่ใต้การปกครองเดียวกัน เมื่อสัตบุรุษเจริญเติบโตเป็นหมู่คณะต่าง ๆ แต่ยังรวมกันอยู่โดยอาศัยพระฐานานุกรม สัตบุรุษก็ก่อตั้งคริสตจักรต่าง ๆ หรือเรียกว่าจารีตต่าง ๆ ขึ้น ในระหว่างคริสตจักรเหล่านี้มีความร่วมเป็นอันหนึ่งอันเดียวอย่างน่าพิศวงจนว่าความแตกต่างกันเช่นนี้ในพระศาสนจักรมิได้เป็นผลร้ายต่อเอกภาพของพระศาสนจักรเลย แต่ทำให้เอกภาพนั้นเด่นขึ้นเสียอีก เพราะพระศาสนจักรปรารถนาให้ประเพณีนิยม หรืออีกนัยหนึ่งจารีตของพระศาสนจักรปรารถนาให้ประเพณีนิยม หรืออีกนัยหนึ่งจารีตของคริสตจักรแต่ละแห่งดำรงอยู่อย่างครบถ้วน และยังอยากปรับวิธีดำรงชีวิตของตนให้เข้ากับความต้องการต่าง ๆ ของเวลาและสถานที่ด้วย

๓. ถึงแม้คริสตจักรต่าง ๆ เหล่านี้ ทั้งทางภาคตะวันออกและตะวันตกจะแตกต่างกันบ้างในเรื่องจารีตซึ่งในที่นี้หมายถึงพิธีกรรม ระเบียบวินัยและมรดกฝ่ายวิญญาณก็ตาม แต่ก็เหมือนกันอยู่อย่างหนึ่งคือ ทั้งหมดอยู่ใต้อำนาจปกครองฝ่ายวิญญาณของพระสันตะปาปา ซึ่งโดยน้ำพระทัยของพระเป็นเจ้าขึ้นแทนที่นักบุญเปโตรในตำแหนางประมุขปกครองพระศาสนจักรสากล ฉะนั้นคริสตจักรเหล่านั้นจึงมีศักดิ์ศรีเท่าเทียมกัน จนว่าไม่มีคริสตจักรใด เป็นเอกกว่าคริสตจักรอื่นในเรื่องจารีต ทุกคริสตจักรมีสิทธิอย่างเดียวกันและมีพันธะอย่างเดียวกัน แม้ในเรื่องต้องนำข่าวดีเรื่องพระคริสตเจ้าไปประกาศทั่วโลก (ดู มก.๑๖ : ๑๕ ) ภายใต้บังคับบัญชาของพระสันตะปาปา

๔. ฉะนั้น ขอให้ทั่วโลกมีการสอดส่องบำรุงและส่งเสริมคริสตจักรทุกแห่งและขอให้สังฆตำบลกับพระฐานานุกรมที่เหมาะสมขึ้นในที่ที่ประโยชน์ทางฝ่ายวิญญาณของสัตบุรุษจะเรียกร้อง ทั้งนั้นก็ดี พระฐานานุกรมของคริสตจักรต่าง ๆ ที่มีอำนาจปกครองในเขตเดียวกัน ควรเอาใจใส่ทำงานประสานกัน โดยทำการประชุมปรึกษาหารือกันเป็นครั้งคราว กับร่วมแรงกันค้ำจุนกิจการร่วมกันเพื่อทำประโยชน์แก่ศาสนา และรักษาระเบียบวินัยของคณะสงฆ์อย่างได้ผลดียิ่งขึ้น

พระสงฆ์ทุกองค์ตลอดจนผู้ที่จะรับศีลบวชต้องรับการสอนเป็นอย่างดีให้รู้จักจารีต เฉพาะอย่างยิ่งกฎที่เกี่ยวกับจารีตหลาย ๆ จารีต ฆราวาสก็เช่นเดียวกันต้องได้รับการสอนให้รู้จักจารีตและกฎของจารีตเมื่ออบรมเรียนคำสอน

ที่สุดคาทอลิกทุกคนและแต่ละคน ตลอดจนผู้ได้รับศีลล้างบาปไม่ว่าในคริสตจักรหรือชุมชนใดที่มิใช่คาทอลกิดและเข้ามาร่วมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน สมบูรณ์ในพระศาสนาคาทอลิก ต้องรักษาและปฏิบัติตามจารีตของตนเองตามกำลังความสามารถทุกแห่งในโลก แต่ในกรณีพิเศษที่เกี่ยวกับบุคคล ประชาคมหรือเขต ให้คงมีสิทธิที่จะเสนอเรื่องต่อพระสันตะปาปา ซึ่งในฐานะเป็นผู้ที่มีอำนาจสูงสุดที่จะตัดสินความสัมพันธ์ระหว่างคริสตจักรต่าง ๆ จะสอดส่องความต้องการต่าง ๆ ตาม             จิตตารมณ์สากลสัมพันธภาพด้วยตนเองหรือโดยอาศัยเจ้าหน้าที่อื่น ๆ โดยออกกฎกฤษฎีกาหรือคำตอบตามที่จะเห็นควร

บรรดาคริสตจักรตะวันออกต้องรักษามรดกฝ่ายวิญญาณของตนไว้

๕. ประวัติศาสตร์  ธรรมประเพณี และสถาบันเป็นอันมากของพระศาสนจักรเป็นพยานบอกด้วยความยกย่องว่า บรรดาคริสตจักรตะวันออกทำคุณงามความดีไว้ในพระศาสนจักรสากลมากสักเพียงใด เพราะเหตุนี้ สภาสังคายนา จึงมิใช่แต่ยกย่องและนิยมสรรเสริญมรดกฝ่ายวิญญาณเท่าที่พึงกระทำเท่านั้น แต่ยังถืออย่างมั่นคงว่าเป็นมรดกของพระศาสนจักรทั้งหมดของพระคริสตเจ้าด้วย       ดังนั้นสภาสังคายนาจึงขอประกาศอย่างสง่าเป็นทางการว่าบรรดาคริสตจักรทั้งในภาคตะวันออกและภาคตะวันตกมีสิทธิและหน้าที่จะปกครองตนเองตามระเบียบวินัยโดยเฉพาะของตนเอง เพราะระเบียบวินัยเหล่านี้เป็นระเบียบวินัยเก่าแก่น่าเคารพ เหมาะสมกับขนบธรรมเนียมของสัตบุรุษใน      คริสตจักรนั้น ๆ และดูเหมือนเหมาะสำหรับคุณประโยชน์แก่วิญญาณมากกว่าระเบียบวินัยอื่น ๆ

๖. ขอให้คริสตชนตะวันออกทุกคนรู้แน่แก่ใจว่าตนสามารถและจำเป็นต้องรักษาจารีตพิธีกรรมอันชอบธรรมและระเบียบวินัยของตนไว้เสมอ และจะทำการเปลี่ยนแปลงอะไรไม่ได้นอกจากเพราะความเจริญของตนเองและจากภายในตัวเอง ฉะนั้น คริสตชนตะวันออกต้องถือจารีตและระเบียบเหล่านี้อย่างเคร่งครัด ต้องรู้ให้มากขึ้นและใช้ให้ดียิ่งขึ้นทุกวัน และถ้าได้ทิ้งจารีตและระเบียบวินัยนั้นไปโดยไม่สมควร เพราะเหตุเกี่ยวกับเวลาหรือบุคคล ก็ให้พยายามกลับมาถือประเพณีดั้งเดิมของบรรพบุรุษ ส่วนผู้ที่โดยหน้าที่หรืองานแพร่ธรรมมีการติดต่อบ่อย ๆ กับบรรดาคริสตจักรตะวันออกหรือกับสัตบุรุษของคริสตจักรเหล่านี้ก็ต้องรู้จักและยกย่องจารีตระเบียบวินัย คำสอน ประวัติและอุปนิสัยของชาวตะวันออกเป็นอันดี  เพราะหน้าที่ปฏิบัตินั้นสำคัญมาก สำหรับคณะนักบวชและคณะที่ใช้จารีตลาตินปฎิบัติงานอยู่ในประเทศหรือในหมู่คริสตชนตะวันออก ขอกำชับอย่างแข็งแรงให้สร้างบ้านเรือนรวมทั้งแขวงต่าง ๆ ตามจารีตตะวันออกขึ้นเท่าที่สามารถจะทำได้ ทั้งนี้เพื่อทำการแพร่ธรรมได้ผลดียิ่งขึ้น

พระสังฆัยกาภาคตะวันออก

๗. ได้มีการตั้งพระสังฆัยกาในพระศาสนจักรตั้งแต่สมัยดึกดำบรรพ์มาแล้ว และสภาสังคายนาตั้งแต่ครั้งแรก ๆ ก็ได้ยอมรับนับถือ

ที่เรียกว่า พระสังฆัยกาทางภาคตะวันออกนั้น หมายถึง พระสังฆราช ที่มีอำนาจปกครองพระสังฆราชอื่น ๆ ทุกองค์ รวมทั้งพระอัครสังฆราช (Metropolitan) ตลอดจนคณะสงฆ์และบรรดาสัตบุรุษที่อยู่ในดินแดน หรือใช้จารีตของพระสังฆัยกา อำนาจปกครองนั้นเป็นอำนาจตามกฎหมาย และพระสันตะปาปายังคงเป็นประมุขเอกอยู่

พระฐานานุกรม ที่ถือจารีตใดจารีตหนึ่ง แม้ตั้งขึ้นในที่ใดก็ตามนอกอาณาเขตท้องที่ปกครองของพระสังฆัยกา ก็ถือว่าตามกฎหมายขึ้นแก่พระฐานานุกรมในเขตปกครองของพระสังฆัยกาที่ถือจารีตแบบเดียวกัน

๘. บรรดาพระสังฆัยกาแห่งหมู่คริสตจักรภาคตะวันออก แม้ได้รับการแต่งตั้งก่อนหรือหลัง ก็ถือว่ามีศักดิ์สังฆัยกาเท่าเสมอกัน แต่ในพวกเดียวกันเองคงให้ถือลำดับเกียรติก่อนหลังที่ได้ตั้งขึ้นโดยชอบ

๙. เนื่องจากประเพณีนิยมเก่าแก่ที่สุดประการหนึ่งของพระศาสนจักร ต้องให้เกียรติพิเศษแก่บรรดาพระสังฆัยการแห่งหมู่คริสตจักรตะวันออก ในฐานะที่แต่ละองค์เป็นดังบิดาและหัวหน้าของเขตสังฆัยกาของตน ด้วยเหตุนี้ สภาสังคายนา จึงบัญญัติให้ฟื้นฟูสิทธิของบรรดาพระสังฆัยกาตามประเพณีนิยมของแต่ละคริสตจักรและตามพระกฤษฎีการของบรรดาสภาสังคายนาสากล
สิทธิและเอกสิทธิ์เหล่านี้ ก็คือ สิทธิและเอกสิทธิ์ที่มีอยู่ในสมัยที่ภาคตะวันออกและภาคตะวันตกยังเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน แม้ว่าจะต้องดัดแปลงแก้ไขเล็กน้อยให้เข้ากับภาวการณ์ในปัจจุบัน

พระสังฆัยกากับสมัชชาสังฆราชที่พระสังฆัยการเรียกประชุมถือว่าเป็นอำนาจปกครองชั้นสูงสำหรับพิจารณากิจการทุกเรื่องในเขตปกครองสังฆัยกา รวมทั้งมีสิทธิ์จะตั้งสังฆมณฑลใหม่กับแต่งตั้งสังฆราชที่ถือจารีตเดียวกันในเขตท้องที่ของสังฆัยกา แต่พระสันตะปาปายังมีสิทธิอันยกเลิกมิได้ที่จะสอดแทรกได้ทุกกรณี

๑๐. ข้อความที่กล่าวถึงพระสังฆัยกานี้ ยังใช้ได้ตามกฎหมายสำหรับพระอัครสังฆราชชั้นเอกที่ปกครองคริสตจักรแห่งใดแห่งหนึ่งทั้งหมดเป็นหัวหน้าจารีตใดจารีตหนึ่ง

๑๑. โดยที่ระบอบสังฆัยกาเป็นแบบปกครองที่ถือเป็นประเพณีนิยมมาในบรรดาคริสตจักรภาคตะวันออก สภาคริสตจักรภาคตะวันออกสภาสังคายนาจึงปรารถนาให้มีการตั้งเขตสังฆัยกาใหม่ ๆ ขึ้นในที่ ๆ จำเป็น แต่การตั้งนี้สงวนไว้เป็นหน้าที่ของสภาสังคายนาสากลหรือพระสันตะปาปา

ระเบียบว่าด้วยการประกอบพิธีศีลศักดิ์สิทธิ์

๑๒.  สภาสังคายนา ขอยืนยันรับรองและชมเชยระเบียบแบบเก่าแก่ว่าด้วยการประกอบพิธีศักดิ์สิทธิ์ที่ใช้อยู่ในบรรดาคริสตจักรตะวันออก ตลอดจนวิธีประกอบพิธีศีลศักดิ์สิทธิ์เหล่านั้น และถ้าเห็นสมควรสภาสังคายนาปรารถนาให้ทำการฟื้นฟูระเบียบและวิธีประกอบพิธีที่กล่าวนี้

ผู้ประกอบพิธีศีลกำลัง

๑๓.  ขอให้ทำการฟื้นฟูอย่างจริงจังซึ่งระเบียบเกี่ยวกับผู้ประกอบพิธีศีลกำลังซึ่งใช้อยู่ในหมู่คริสตชนตะวันออกตั้งแต่สมัยดึกดำบรรพ์มา ฉะนั้น พระสงฆ์ทุกองค์ประกอบพิธีศีลศักดิ์สิทธิ์นี้ได้ โดยใช้น้ำมันคริสมาที่เศกโดยพระสังฆัยกาหรือพระสังฆราช
๑๔. พระสงฆ์ทุกองค์ภาคตะวันออกสามารถโปรดศีลศักดิ์สิทธิ์ประการนี้ให้แก่สัตบุรุษที่ถือจารีตไม่ว่าจารีตอะไร รวมทั้งจารีตลาตินด้วย โดยจะโปรดศีลนี้พร้อมกับศีลล้างบาปหรือโปรดแยกต่างหากก็ได้ และเมื่อโปรดศีลนี้ เพื่อโปรดศีลนี้ เพื่อโปรดอย่างถูกต้องควรถือข้อบังคับของกฎมูล    หรือ กฎโดยเฉพาะด้วย แม้พระสงฆ์ที่ถือจารีตลาติน ถ้าได้รับอำนาจโปรดศีลศักดิ์สิทธิ์นี้ก็โปรดให้แก่สัตบุรุษที่อยู่ในบรรดาคริสตจักรภาคตะวันออกได้โดยไม่กระทบกระเทือนถึงจารีตของตน และโดยถือข้อบังคับของกฎมูลหรือกฎโดยเฉพาะ เพื่อให้การโปรดศีลเป็นไปโดยถูกต้อง

ศีลมหาสนิท

๑๕.  สัตบุรุษมีพันธะต้องอยู่ในพิธีกรรมทางศาสนาในวันอาทิตย์และในวันฉลองหรือต้องอยู่ร่วมในการประกอบพิธีสรรเสริญพระเป็นเจ้า ตามข้อกำหนดหรือธรรมเนียมในจารีตของตน เพื่อให้สัตบุรุษปฏิบัติตามพันธะนี้ได้ง่ายยิ่งขึ้น ขอกำหนดว่าเวลาสำหรับถือพระบัญญัติข้อนี้ให้นับตั้งแต่เย็นวันก่อนจนถึงตอนปลายของวันอาทิตย์หรือวันฉลอง ขอกำชับสัตบุรุษอย่างแข็งแรงให้รับศีลมหาสนิทในวันนั้น หรือบ่อยกว่านั้นอีกและทุก ๆ วันได้ก็ยิ่งดี

ผู้ประกอบพิธีศีลอภัยบาป

๑๖. เนื่องจากสัตบุรุษในคริสตจักรต่าง ๆ มักปะปนกันในประเทศหรือดินแดนตะวันออกอันเดียวกันอยู่ทุกวัน อำนาจที่จะฟังแก้บาปซึ่งสมณะผู้ปกครองท้องที่เองให้อย่างถูกต้องและไม่มีข้อจำกัดอย่างใดแก่พระสงฆ์ทุกองค์ที่ไม่ว่าจะถือจารีตอะไรจึงขยายไปทั่วเขตท้องที่ของผู้ให้อำนาจและขยายตลอดจนถึงสถานที่และถึงสัตบุรุษที่ไม่ว่าจารีตอะไรในเขตท้องที่เดียวกัน เว้นแต่สมณะผู้ปกครองท้องที่จะบอกไม่ยินยอมให้มีอำนาจเช่นนั้นในเขตที่ใช้จารีตของตน

ศีลสังฆานุกรและศีลอุปสังฆานุกร

๑๗.  เพื่อให้ระเบียบเก่าแก่ว่าด้วยศีลบวชได้รับฟื้นฟูขึ้นใหม่ในบรรดาคริสตจักรทางภาคตะวันออกอีกครั้งหนึ่ง สภาสังคายนา ปรารถนาให้มีการตั้งสังฆานุกรอย่างถาวรขึ้นในที่ ๆ ธรรมเนียมเลิกล้มไป ในส่วนที่เกี่ยวกับศีลอุปสังฆานุกรและศีลน้อยต่าง ๆ ตลอดจนสิทธิและพันธะของศีลเหล่านี้ ให้สมณะผู้มีอำนาจฝ่ายนิติบัญญัติของคริสตจักรแต่ละแห่งวางมาตรการที่เห็นสมควร

การแต่งงานกับคนต่างนิกาย

๑๘. เมื่อคาทอลิกตะวันออกสมรสกับคนที่มิใช่คาทอลิกตะวันออกและเป็นคนที่ได้รับศีลล้างบาปแล้ว เพื่อมิให้มีการสมรสที่สมบูรณ์และเพื่อให้การสมรสมั่นคงศักดิ์สิทธิ์และมีความสุขในครอบครัว สภาสังคายนา บัญญัติว่าแบบแผนที่กฎพระศาสนจักรกำหนดเกี่ยวกับการประกอบพิธีสมรสเช่นนี้ จำเป็นสำหรับทำการสมรสโดยถูกต้องเท่านั้น สำหรับทำการสมรสโดยสมบูรณ์ เพียงแต่ต้องมีศาสนบริกรที่เป็นสงฆ์ กับถือสิ่งอื่น ๆ ที่ต้องถือตามกฎเท่านั้น