เบื้องหลังความตายของคุณพ่อนิโคลาส
เราจะเข้าใจความทุกข์ทรมานทั้งทางกายและใจของคุณพ่อนิโคลาสในขณะที่ท่านอยู่ในคุกได้ในหัวข้อ "วี รกรรมและจิตตารมณ์ของคุณพ่อนิโคลาส" เป็นที่น่าสังเกตว่าพยานสองคนที่อยู่ร่วมเหตุการณ์ในสมัยของคุณพ่อนิโคลาส ได้ให้การในลักษณะที่คล้ายคลึงกันว่า คุณพ่อนิโคลาส ได้รับการปฏิบัติอย่างไม่ถูกต้องในระหว่างที่อยู่ในคุก นายเจริญ ราชบัวขาว (eyewitness) ได้ให้การเกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า "ในระหว่างที่คุณพ่อนิโคลาสอยู่ในคุกลหุโทษ คลองเปรม ได้ราวอาทิตย์กว่าๆ คุณพ่อก็เริ่มอาการไอ เพรา ะอยู่ในห้องอับๆ และเป็นอยู่เช่นนี้ประมาณ 2 เดือน จึงได้รับการตรวจ และที่สุดผลปรากฏว่าท่านได้รับการบอกว่าเป็นวัณโรค ในส่วนตัวข้าพเจ้านั้น ข้าพเจ้าเชื่อว่าคุณพ่อถูกกลั่นแกล้งให้ไปติดเชื่อวัณโรคภายหลัง เพราะตลอดเวลาที่ท่านอยู่ในคุกไม่ว่าที่ใด
ท่านก็พยายามสอนคำสอนและให้กำลังใจแก่ทุกๆ คน เสมอมา เมื่อผลออกมาว่าเป็นวัณโรคเช่นนี คุณพ่อจึงถูกนำตัวไปแยกขังไว้ที่แดนวัณโรค และในระหว่างที่อยู่ในแดนวัณโรคนี้เอง คุณพ่อได้พยายามส อนคำสอนแก่คนต่างศาสนา รวมทั้งโปรดศีลล้างบาปให้แก่พวกเขาเป็นจำนวนมากพอควร โดยเฉพาะคนที่ใกล้จะตาย คุณพ่ออยู่ที่แดนวัณโรคราว 2 ปีกว่า คุณพ่อก็เสียชีวิตด้วยโรควัณโรค" นายฮะเซี้ยง กิจบำรุง ซึ่งเป็นหลานชายแท้ๆ ของคุณพ่อนิโคลาส และได้มีโอกาสไปเยี่ยมคุณพ่อหลายครั้ง ได้ให้การไว้ว่า "คุณพ่อบอกว่าเป็นโรคภายใน ให้หมอตรวจแล้ว คุณพ่อเล่าให้ข้าพเจ้าฟังว่าเมื่อเขามาเอาเลือดไปตรวจ เข าเอาไปกระป๋องหนึ่ง เอามากเกินไป ในระหว่างที่คุณพ่ออยู่ในคุก
ได้โปรดศีลล้างบาปให้แก่คนต่างศาสนาไปหลายคน จนเจ้าหน้าที่ไม่พอใจ เลยพยายามกลั่นแกล้ง" คุณพ่อลูเซียง มิราแบล ผู้เคยร่วมงานกับคุณพ่อนิโคลาสในระหว่างการประกาศศาสนาที่ภาคเหนือของประเทศไทย ได้ให้การว่า "หลังจากการจากมาของข้าพเจ้า
ข้าพเจ้าไม่ปรารถนาจะติดต่อเป็นพิเศษกับเพื่อนพระสงฆ์ร่วมคณะมิสซัง ต่างประเทศอีก แต่มีคนเล่าให้ข้าพเจ้าฟังว่าคุณพ่อนิโคลาสได้เสียชีวิตเพราะหมดกำลัง ซึ่งเป็นผลมาจากการถูกทรมานในคุกที่เขาได้ทำให้พวกคนคุกหลายคนกลับใจ" เหตุการณ์เหล่านี้ ผมไม่สามารถหาหลักฐานที่เป็นเอกสารบันทึกไว้ได้ ทั้งจากคุกบางขวางหรือคุกอื่นๆ และในความเป็นจริงก็คงไม่มีใครบันทึกเรื่องเหล่านี้ในเอกสารราชการ
จึงเป็นแต่เพียงคำให้การจากพยานร่วมสมัย ซึ่ง ต่างก็แสดงให้เราเห็นถึงเบื้องหลังอันแท้จริงแห่งความตายของคุณพ่อนิโคลาส อีกทั้งคุณพ่อนิโคลาสเองก็คงไม่สามารถเขียนเป็นลายลักษณ์อักษรเล่าให้ใครฟังได้ เพราะเวลานั้นจดหมายทุกฉบับจะต้องถูกตรวจก่อนที่จะส่งออกจากคุกทุกฉบับ | 