จักรพรรดิดิโิอเคลเตียน

จักรพรรดิดิโอเคลเตียนแบ่งอาณาจักรโรมันออกเป็นสองส่วน คือ อาณาจักรทางตะวันออก และอาณาจักรทางตะวันตก มีผู้ปกครองเฉพาะส่วน  สิ่งนี้ทำให้ง่ายต่อการปกครองดูแล ภายหลังจากที่จักรพรรดิดิโอเคลเตียนออกจากตำแหน่ง ทั้งแม็กเซนทิอุส และคอนสแตนติน ได้สิทธิเหนืออาณาจักรตะวันตก

ภาระหน้าที่ของงานทางการเมืองและการทหารหนักหน่วงเกินกว่าที่จักรพรรดิองค์หนึ่งจะสามารถทำได้ เพื่อที่จะแก้ปัญหานี้และเกิดความมั่นใจในการสืบทอดราชบัลลังก์ด้วยสันติ จักรพรรดิดิโอเคลเตียนได้แบ่งอาณาจักรออกเป็น ส่วนตะวันออกและส่วนตะวันตก โดยแต่ละส่วนจะถูกปกครองโดยจักรพรรดิองค์หนึ่ง ที่เรียกกันว่า ออกัสตัส จักรพรรดิแต่ละองค์จะมีผู้ช่วยคนหนึ่ง เรียกว่า ซีซาร์  จักรพรรดิดิโอเคลเตียนเป็นจักรพรรดิหรือออกัสตัสทางตะวันออก มีกาเลริอุสเป็นผู้ช่วย ส่วนจักรพรรดิทางตะวันตกคือ แม็กซิเมียน ผู้ช่วยของเขาคือ คอนสแตนติอุส คลอรุส  ระบบการปกครองแบบนี้เรียกว่า Tetrarchy เพราะว่ามีผู้ปกครอง 4 คนด้วยกัน

ความสามัคคีและความเป็นระเบียบเรียบร้อยเป็นสิ่งที่เห็นได้ชัด ในขณะที่ดิโอเคลเตียนปกครอง ไม่มีเรื่องร้ายแรงท้าทายอำนาจของเขา บรรดาซีซาร์(บรรดาผู้ช่วยส่วนใหญ่)ปกครองอยู่ตามพื้นที่ชายแดน และบังคับบัญชากองทัพ หลังจากที่ดิโอเคลเตียนปกครองมากว่า 20 ปีก็ได้ล้มป่วยและสละราชบัลลังก์ไปอยู่ที่พระราชวังส่วนพระองค์ที่แคว้นสปริท (ปัจจุบันคือประเทศยูโกสลาเวีย) และได้อยู่ที่นั่นอีกเป็นเวลา 8 ปี จักรพรรดิทางภาคตะวันตกคือ แม็กซิเมียน ก็ได้สละราชบัลลังก์ในเวลาเดียวกันด้วย บรรดาซีซาร์ คือ กาเลริอุส และคอนสแตนติอุส คลอรุส ขึ้นเป็นจักรพรรดิองค์ใหม่ หรือเป็นออกัสตัส พวกเขาได้แต่งตั้วซีซาร์คนใหม่สองคนเพื่อเป็นผู้ช่วย

อย่างไรก็ตาม ในปีต่อมา คอนสแตนติอุส คลอรุส สิ้นพระชนม์ ที่กรุงโรม บุตรของแม็กซิเมียน คือ แม็กเซนซิอุส ได้รับเลือกเป็นจักรพรรดิแห่งอาณาจักรตะวันตก แต่ที่ประเทศอังกฤษ บรรดาทหารของคอนสแตนติอุส คลอรุส ได้แต่งตั้งคอนสแตนติน บุตรของเขา ขึ้นเป็นจักรพรรดิของอาณาจักรตะวันตก ในที่สุดสิ่งนี้ได้นำไปสู่สงครามนองเลือดเพื่อการสืบทอดราชบัลลังก์

ในช่วงเวลาแห่งความยุ่งยากของปัญหาทางการเมืองเช่นนี้ ปัญหาทางด้านเศรษฐกิจและการเก็บภาษีอย่างหนักหน่วง ทำให้สถานการณ์เลวร้ายยิ่งขึ้นในดินแดนทางอาณาจักรตะวันตก ประชาชนที่อาศัยอยู่ที่นั่นกลับยากจนยิ่งขึ้นในขณะที่เศรษฐกิจกำลังตกต่ำลง ส่วนทางอาณาจักรตะวันออก การเกษตรและการค้าขายกลับเจริญก้าวหน้ามากขึ้น โดยเฉพาะในพื้นที่ที่ปราศจากความยุ่งยากทางการเมือง