บทสรุป

2752การภาวนา เรียกร้องความพยายาม และการต่อสู้กับตัวเราเอง และกับดักของผู้ล่อลวง การต่อสู้เรื่องการภาวนานั้นไม่อาจแยกออกจาก "การต่อสู้ฝ่ายจิต" จำเป็นต้องกระทำตามพระจิตของพระคริสตเจ้า ให้เป็นนิสัย กล่าวคือ เราภาวนาตามที่เราดำเนินชีวิต เพราะเราดำเนินชีวิตตามที่เราภาวนา

2753ในการต่อสู้เรื่องการภาวนานั้นเราต้องเผชิญกับแนวคิดที่หลงผิดเกี่ยวกับการภาวนา กระแสความคิดหลากหลาย และประสบการณ์ของความไม่สำเร็จของเรา เราจำเป็นต้องสนองตอบต่อการทดลองเหล่านี้ ซึ่งชักนำให้สงสัยในประโยชน์หรือกระทั่งความเป็นไปได้ของการภาวนาด้วยความถ่อมตน ความไว้ใจและความพากเพียร

2754ปัญหาสำคัญในการฝึกการภาวนาคือความวอกแวกและความแห้งแล้ง สิ่งที่ช่วยแก้ไขคือ ความเชื่อ การกลับใจ และการตื่นเฝ้าด้วยหัวใจ

2755 การประจญสองประการที่พบบ่อยๆ ในการภาวนา คือ  การขาดความเชื่อและความเกียจคร้าน ซึ่งเป็นรูปแบบความกดดันอันเนื่องมาจากความหละหลวมของการบำเพ็ญตบะ และนำไปสู่การขาดกำลังใจ

2756ความไว้ใจในฐานะบุตรนั้น  ได้รับการทดลองใจเมื่อเรารู้สึกว่าคำภาวนาของเราไม่ได้รับการตอบสนองเสมอ  พระวรสารเชื้อเชิญเราให้วอนขอให้การภาวนาของเราสอดคล้องกับความต้องการของพระจิตเจ้า

2757 "จงอธิษฐานภาวนาอย่างสม่ำเสมอ" (1ธส.5:17) เป็นไปได้เสมอที่จะภาวนา ยิ่งกว่านั้นเป็นความจำเป็นแห่งชีวิต การภาวนาและชีวิตคริสตชนนั้นไม่อาจแยกจากกันได้

2758 การภาวนาในเวลาของพระเยซูเจ้าเรียกให้ถูกว่า "การภาวนาในฐานะสงฆ์" (เทียบ ยน.17) เป็นการสรุปแผนการทั้งครบของการสร้างและความรอด การภาวนานั้นทำให้คำวอนขอสำคัญของบท "ข้าแต่พระบิดาของข้าพเจ้าทั้งหลาย" สมบูรณ์