บทสรุป

2590 การภาวนาคือการยกจิตใจขึ้นไปหาพระเป็นเจ้า หรือเป็นการขอร้องสิ่งที่ดีจากพระเป็นเจ้า     

(น. ยอห์น ดามัสซีน)

2591 พระเป็นเจ้าไม่ทรงรู้จักเหน็ดเหนื่อยที่จะเรียกทุกๆ คน ให้พบกับพระองค์อย่างลึกซึ้ง การภาวนาเผยแสดงประวัติศาสตร์แห่งการช่วยให้รอด      เสมือนเป็นการเรียกซึ่งกันและกันระหว่างพระเป็นเจ้าและมนุษย์

2592 การภาวนาของอับราฮัมและของยาโคบ แสดงออกถึงการต่อสู้ของความเชื่อโดยไว้วางใจในความซื่อสัตย์ของพระเป็นเจ้า และมีความเพียรพยายาม เพราะมั่นใจในชัยชนะที่พระเป็นเจ้าทรงสัญญาไว้      

2593 การภาวนาของโมเสสเป็นการตอบสนองต่อความริเริ่มของพระเป็นเจ้าผู้ทรงชีวิตเพื่อความรอดพ้นของประชากรของพระองค์ เป็นรูปแบบล่วงหน้าของการภาวนาอ้อนวอนของคนกลางแต่ผู้เดียว คือ  พระเยซูคริสตเจ้า 

2594การภาวนาของประชากรพระเป็นเจ้าได้พัฒนาในร่มเงาที่ประทับของพระเป็นเจ้าบนแผ่นดิน หีบพันธสัญญาและพระวิหาร ภายใต้การนำของนายชุมพาบาล  โดยเฉพาะกษัตริย์ดาวิดและบรรดาประกาศก

2595 บรรดาประกาศกได้รวบรวมประชาชนให้กลับใจ และขณะที่กำลังแสวงหาพระพักตร์พระเป็นเจ้าอย่างร้อนรนเหมือนเอลียาห์ พวกเขาได้วอนขอเพื่อประชาชน

2596   บทเพลงสดุดีถือเป็นงานชิ้นเอกของการภาวนาในพันธสัญญาเดิม  มีสองลักษณะที่แยกกันไม่ได้ คือแง่ส่วนบุคคลและส่วนรวม  บทสดุดีครอบคลุมทุกแง่มุมในประวัติศาสตร์ ช่วยให้สำนึกถึงพระสัญญาที่ได้สำเร็จแล้วและมุ่งหน้าถึงการเสด็จมาของพระเมสสิยาห์

2597   บทเพลงสดุดีเป็นองค์ประกอบสำคัญและถาวรของการภาวนาของพระศาสนจักร     เพราะพระคริสตเจ้าได้ภาวนาและทำให้สมบูรณ์ในพระองค์  บทเพลงสดุดีเหมาะสมสำหรับมนุษย์ทุกสภาพชีวิตและทุกเวลา